Kirilen Kemik Tekrar Aynı Yerden Kırılır Mı? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Perspektifinden Bir Değerlendirme
Kirilen kemik tekrar aynı yerden kırılır mı? Fiziksel açıdan baktığımızda, cevabı oldukça basit: Evet, kırılan kemik, iyileştikten sonra zayıf noktalarından tekrar kırılabilir. Ancak bu soruyu toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet gibi daha derin, daha insana dair bir bakış açısıyla değerlendirdiğimizde, karşımıza çok daha karmaşık bir tablo çıkıyor. Hepimiz, bazen yaşamda bir kez kırıldığımızda, o kırıkların tekrar aynı yerden çatlayıp düşebileceğini hissederiz. Toplumda yerleşmiş olan bazı kalıplar, bazı gruplar için bu kırılmaların daha sık ve daha derin olmasına neden olur.
Bu yazıda, toplumsal düzeyde kırılan kemiklerin, yani maruz kalınan ayrımcılığın, stereotiplerin ve önyargıların tekrar tekrar aynı yerden kırılmasını inceleyeceğim. İstanbul sokaklarında, ofiste, hatta sosyal medyada gözlemlediğim örneklerle bu konuyu daha derinlemesine ele alacağım.
Toplumsal Cinsiyet ve Kırık Kemikler
Kadınların ve erkeklerin toplumda farklı roller üstlendiğini hepimiz biliyoruz. Ama bazen kadın olmanın ne demek olduğunu, toplumun bana yüklediği kalıplar üzerinden çok daha net görürüm. Mesela, her gün işe giderken metroda gördüğüm kadınları düşünün. Kadınların, özellikle akşam saatlerinde, evlerine gitmek üzere toplu taşımada kalabalığa karıştıklarında yaşadıkları hisler, aslında bir tür “kirik kemik” gibi. Birçok kadının, karanlıkta yalnız yürürken ya da evine dönerken kendini güvende hissetmemesi, toplumsal cinsiyetin ne kadar derinlemesine işlediğini gösteriyor.
Kadınlar, toplumsal cinsiyet temelli şiddet, ayrımcılık ve mikro-agresyonlarla sürekli olarak mücadele etmek zorunda kalıyor. Örneğin, iş yerinde başarılı bir kadının, başarılarının ardında genellikle bir “şans” ya da “yardım” bulması beklenirken, erkeklerin başarıları daha çok kendi becerileriyle ilişkilendiriliyor. Kadınlar bu kırılmalarla sıkça karşılaşıyor. Ancak bu kemikler tekrar aynı yerden kırıldığında, toplumun farklı kesimlerinden gelen beklentiler, kadınları aynı hatalara ve olumsuzluklara tekrar maruz bırakabiliyor. Kırılan kemikler tekrar kendini gösteriyor; kadınlar tekrar aynı kalıpların içinde sıkışıp kalıyor.
Çeşitlilik ve Sosyal Adalet: Farklı Kırılmalar, Farklı Kemikler
Toplumda daha farklı kimliklere sahip olan bireyler, bu kırılmalarla daha farklı şekillerde yüzleşiyor. LGBTI+ bireyler, örneğin, cinsel kimlikleri nedeniyle toplumsal baskılara, ayrımcılığa ve şiddete daha fazla maruz kalabiliyorlar. Geçtiğimiz aylarda sosyal medyada denk geldiğim bir video, bir trans bireyin topluluk önünde uğradığı hakareti gösteriyordu. Bu birey, sadece kimliğini açıkladığı için öfkelenmiş bir grup tarafından fiziksel şiddetle saldırıya uğramıştı. O an, o kişinin ruhunda bir “kırık kemik” vardı ve ne yazık ki bu kırık, sıkça tekrarlanıyordu. Bir insanın, kimliklerinden dolayı defalarca kez aynı yerden kırılması, toplumsal cinsiyet ve çeşitlilik konusunda daha fazla duyarlı olmamız gerektiğini gösteriyor.
Bir diğer örnek de, engelli bireylerin yaşadığı zorlukları gözlemlediğimde ortaya çıkıyor. Çeşitli engellilik durumlarına sahip bireyler, hem fiziksel hem de toplumsal anlamda sık sık dışlanıyor. İş yerlerinde, sokakta veya toplu taşıma araçlarında engelli birine yardım edilmesi gerekirken, genellikle görmezden geliniyorlar. Bu tür ayrımcılıklar, insanların hayatlarında çok küçük ama derin izler bırakıyor. Engelli bir bireyin toplum tarafından sürekli olarak yok sayılması, onun “kemiklerinin kırılmasını” sürekli hale getirebiliyor. Bu durumda kırık, sadece fiziksel değil, aynı zamanda toplumsal ve duygusal bir kırılma olarak karşımıza çıkıyor.
Kırık Kemiklerin Toplumsal Yansıması
Sokaklarda, iş yerlerinde ve sosyal medyada gördüğüm pek çok örnek, kırık kemiklerin, yani ayrımcılığın, sadece bir kez oluşmadığını ve bazen toplum tarafından sürekli olarak tekrarlanabildiğini gösteriyor. Bu sürekli kırılmalar, bir insanın güven duygusunu, kimlik gelişimini ve toplumsal varlığını derinden etkileyebilir. Kırık bir kemik, iyileştikten sonra tekrar aynı yerden kırılabilir, çünkü toplumun kalıpları, önyargıları ve ayrımcı yaklaşımları o noktayı sürekli zayıflatıyor.
Bursa’daki ofisimde, örneğin, farklı etnik kökenlerden gelen insanlarla çalışıyorum ve her biri, toplumun onlar hakkında taşıdığı stereotiplere ve önyargılara maruz kalıyor. Bu durum, yalnızca onların günlük yaşamını değil, aynı zamanda iş yerinde gösterdikleri performansı da etkiliyor. Toplumda var olan bu kalıplar, kırık kemikler gibi bir daha ve bir daha aynı yerden kırılmasına yol açabiliyor. Bu noktada, çeşitliliği ve sosyal adaleti savunarak bu kırılmaları engellemeye çalışmak bizim görevimiz.
Sonuç: Kırık Kemiklerin Yeniden Kırılmaması İçin
Toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet perspektifinden baktığımızda, kırık kemikler yalnızca fiziksel bir sorundan ibaret değil. Bu kırıklar, toplumsal yapının bir yansımasıdır. Bir insan, sadece cinsiyeti, kimliği, rengi veya engelliliği nedeniyle defalarca aynı yerden kırılabiliyorsa, bu toplumsal bir adaletsizliktir. Bu yüzden, kırık kemiklerin tekrar tekrar aynı yerden kırılmaması için toplumsal olarak daha duyarlı olmamız gerekiyor. Birbirimizi daha iyi anlamalı, önyargılarımızı kırmalı ve çeşitliliği kutlamalıyız.
Sonuç olarak, kırık kemiklerin iyileşmesi zaman alabilir, ama toplumsal yapılar değiştikçe, bu kemiklerin bir daha kırılmaması için de adımlar atılabilir. Kırılmaların, daha adil ve eşit bir dünyada, yeniden yaşanmaması için hepimizin katkısı önemli.